cac cau ca dao, tuc ngu, danh ngon, ......

Phần thứ nhất: TỤC NGỮ

I - QUAN NIỆM VỀ GIỚI TỰ NHIÊN

1. Gió thổi là chổi trời.
2. Nước chảy đá mòn.
3. Trăm rác lấy nác làm sạch.
4. Rắn già rắn lột, người già người chột.
5. Qua giêng hết năm, qua rằm hết tháng.
6. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
7. Ngày tháng mười chưa cười đã tối
8. Đông chết se, hè chết lụt.
9. Đầu năm sương muối, cuối năm gió nồm
10. Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân.

11. Tháng ba bà già chết rét.
12. Tháng bảy mưa gãy cành tràm.
13. Tháng tám nắng rám trái bưởi.
14. Tháng bảy ngâu ra, mồng ba ngâu vào.
15. Sáng mưa, trưa tạnh.
16. Mưa chẳng qua ngọ, gió chẳng qua mùi.
17. Sáng bể chớ mừng, tối rừng chớ lo.
18. Mây xanh thì nắng, mây trắng thì mưa.
19. Mống đông vồng tây, chẳng mưa dây cũng bão giật.
20. Ráng mỡ gà thì gió, ráng mỡ chó thì mưa.

21. Gió bấc hiu hiu sếu kêu thì rét.
22. Chớp đông nháy nháy, gà gáy thì mưa.
23. Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa.
24. Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.
25. Trời đang nắng, cỏ gà trắng thì mưa.
26. Tháng bảy kiến đàn, đại ngàn hồng thủy.
27. Tháng bảy heo may, chuồn chuồn bay thì bão.
28. Én bay thấp mưa ngập cầu ao.
29. Én bay cao mưa rào lại tạnh.
30. Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa.

31. Ếch kêu uôm uôm, ao chuôm đầy nước
32. Nắng chóng trưa, mưa chóng tối.
33. Mưa tháng ba hoa đất.
34. Mưa tháng tư hư đất.
35. Tấc đất, tấc vàng.
36. Năm trước được cau, năm sau được lúa.
37. Được mùa lúa, úa mùa cau
Được mùa cau, đau mùa lúa
38. Được mùa quéo, héo mùa chiêm.
39. Tỏ trăng mười bốn được tằm.
Tỏ trăng hôm rằm thì được lúa chiêm.
40. Trăng mờ tốt lúa nỏ, trăng tỏ tốt lúa sâu

41. Thiếu tháng hai mất cà, thiếu tháng ba mất đỗ.
42. Thiếu tháng tám mất hoa ngư.
Thiếu tháng tư mất hoa cốc.
43. Mồng tám tháng tám không mưa
Bỏ cả cầy bừa mà nhổ lúa đi.
44. Tháng chín mưa rươi, tháng mười mưa mạ.
45. Gió đông là chồng lúa chiêm
Gió bấc là duyên lúa mùa.
46. Chiêm xấp tới, mùa đợi nhau.
47. Lúa chiêm đứng nép đầu bờ
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên.
48. Đói thì ăn ráy, ăn khoai
Chớ thấy lúa trỗ tháng hai mà mừng.
49. Ăn kỹ no lâu, cày sâu tốt lúa.
50. Mạ chiêm ba tháng không già
Mạ mùa tháng rưỡi ắt là không non.

51. Lúa mùa thì cấy cho sâu
Lúa chiêm thì gẩy cành dâu mới vừa.
52. Một lượt cỏ thêm giỏ thóc.
53. Nhất nước, nhì phân, tam cần tứ giống.
54. Hòn đất nỏ bằng giỏ phân.
55. Người đẹp về lụa, lúa tốt về phân.
56. Tốt quá hóa lốp.
57. Xanh nhà hơn già đồng.
58. Ruộng cao trồng mầu, ruộng sâu cấy chiêm.
59. Trồng khoai đất lạ, gieo mạ đất quen.
60. Bốc mả kiêng ngày trùng tang
Trồng khoai lang kiêng ngày gió bấc.

61. Chuối sau, cau trước.
62. Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa.
63. Nắng sớm thì đi trồng cà
Mưa sớm ở nhà phơi thóc.
64. Gió heo may mía bay lên ngọn.
65. Đom đóm bay ra, trồng cà tra đỗ
Tua rua bằng mặt cất bát cơm chăm.
66. Ba tháng trông cây không bằng một ngày trông quả.
67. Chắc rễ bền cây.
68. Cây chạm lá, cá chạm vây.
69. Tháng giêng trồng trúc, tháng lục trồng tiêu.
Nắng đan đó, mưa gió đan gầu.
70. Con trâu là đầu cơ nghiệp.

71. Một tiền gà, ba tiền thóc.
72. Chuồng gà hướng đông cái lông chẳng còn.
73. Làm ruộng ba năm không bằng chăm tằm một lứa.
74. Làm ruộng ăn cơm nằm, chăm tằm ăn cơm đứng.
75. Tằm đói một bữa bằng người đói nửa năm.
76. Một nong tằm là năm nong kén
Một nong kén là chín nén tơ.
77. Tháng ba dâu trốn, tháng bốn dâu về.
78. Ao sâu tốt cá
Nước cả cá to.
79. Tháng chín ăn rươi, tháng mười ăn ruốc.


II - ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT

1. Người sống về gạo, cá bạo về nước.
2. Có thực mới vực được đạo.
3. Mẻ không ăn cũng chết.
4. Một miếng khi đói bằng một gói khi no.
5. Ăn một miếng, tiếng một đời.
6. Ghen vợ ghen chồng không bằng ghen ăn.
7. Đói thì thèm thịt thèm xôi
Hễ no cơm tẻ thì thôi mọi đường.
8. Cơm chín tới, cải ngồng non, gái một con, gà gại ổ.
9. Lợn giò, bò bắp.
10. Vịt già, gà tơ.

11. Chim ngói mùa thu, chim cu mùa hè.
12. Mùa hè cá sông, mùa đông cá bè.
13. Chim, thu, nụ, dé.
14. Một trăm đám cưới không bằng hàm dưới cá trê.
15. Đầu chép, mép trôi, môi mè, lườn trắm.
16. Ếch tháng ba, gà tháng bảy.
17. Cơm và, cháo húp.
18. Ăn cơn có canh, tu hành có vãi.
19. Vụng sá vụng sịt lắm thịt cũng ngon.
20. Cần tái, cải nhừ.

21. Tốt mốc ngon tương.
22. Mua cá thì phải xem mang
Người khôn xem lấy hai hàng tóc mai.
23. Rượu cổ be, chè đầy ấm.
24. Trẻ muối cà, già muối dưa.
25. Sợ người ở phải, hãi người cho ăn.
26. Chó treo, mèo đậy.
27. Ăn tùy nơi, chơi tùy chỗ.
28. Có an cư mới lạc nghiệp.
29. Hay ở, dở đi.
30. Ăn hết nhiều, ở hết bao nhiêu.

31. Có khó mới có miếng ăn.
Không dưng ai dễ mang phần đến cho.
32. Hay ăn thì lăn vào bếp
33. Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ.
34. Có bụng ăn, có bụng lo.
35. Của như kho không lo cũng hết.
36. Miệng ăn núi lở.
37. Khen nết hay làm, ai khen nết hay ăn.
38. Của làm ăn no, của cho ăn thèm.
39. Khỏi nhà ra thất nghiệp.
30. Tháng tám đói qua, tháng ba đói chết.

31. No ba ngày tết, đói ba tháng hè.
32. Đói ăn vụng, túng làm liều.
33. Sống cậy nhà, già cậy mồ.
34. Sống thì chẳng cho ăn nào
Chết thì cúng giỗ mâm cao cỗ đầy.
35. Sống dầu đèn, chết kèn trống.
36. Thâm đông thì mưa, thâm dưa thì khú, thâm vú thì chửa.
37. Gái dở thèm của chua.
38. Một con so bằng mười con dạ.
39. Sinh được một con, mất một hòn máu.
40. Trâu đẻ tháng sáu, vợ đẻ tháng mười.


Ca Dao Nắng

Em ngồi phơi tóc ngoài sân
có con bướm nhỏ đến gần làm quen
Em cười, đôi mắt lanh đen
dường như bướm đã lên men yêu rồi
Bướm còn say huống chi tôi
thì đâu lạ những bồi hồi vì em.


Nắng vàng, như bỗng vàng thêm
khi vương trên sợi tóc mềm nhẹ bay
Bàn tay, xinh quá, bàn tay !
vuốt từng sợi tóc trên vai dịu dàng
Bên đây tôi bỗng mơ màng
mơ mình là nắng hong vàng tóc em.


Em ngồi chải tóc bên thềm
Nắng soi từng sợi tóc mềm sáng trong
Nắng viền theo những đường cong
Lụa là trắng xóa ươm dòng hương mơ
Bướm càng thêm lắm ngẩn ngơ
Tôi càng thơ thẩn, thẩn thơ quên đời


Quên trời, quên đất, quên người,
trong tôi còn lại nụ cười của em
Mộng về lật giở lại xem
để thêm nhung nhớ, để thêm đợi chờ
Này đây một vạt nắng mơ
Còn đây là một tên khờ ... đang yêu


Ca Dao Mây

Trên trời có đám mây xanh
Ở giữa mây trắng xung quanh mây vàng
Hôm nay chợt nhớ cô nàng
Ước như mây trắng, mây vàng trên cao
Gió đưa mây đến phương nao
Cho mây hạ xuống tan vào tay ai


Chiều chiều nhìn áng mây bay
Nhớ ai đã để anh say bóng hình
Trúc xinh, trúc mọc đầu đình
Ai xinh, ai đã gieo tình trong anh
Trên trời mây trắng, mây xanh
Thương ai cũng vậy, thương anh cho rồi


Trông ai, trông đứng, trông ngồi
Trông người ghé lại bồi hồi lá gan
ví dầu cá bóng hai mang
cá trê hai ngạnh, tôm càng hai râu
Nàng về bên đó đã lâu
để anh vò võ canh thâu một mình


Qua đình, ngã nón trông đình
Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu
Qua cầu nước chảy liu riu
Nhớ ai dáng nhỏ yêu kiều thướt tha
Về nhà dối mẹ, dối cha
Ủ ê vì bịnh chả vì tương tư


Chiều nay ngồi viết lá thư
Mong thư chấp cánh hệt như chim trời
Bay về bên ấy chim ơi
Bên người chim hãy tỏ lời thay anh
Trên trời có đám mây xanh
Ở đây có kẻ chân thành nhớ mong !

Ca Dao Gió

Thân em như tấm lụa đào
phất phơ trước gió biết vào tay ai
Gió ơi, cuốn lụa ấy bay
cho voan lụa đẹp vào tay anh nè
Gió đưa bụi chuối sau hè
lao xao lá hát bài vè cùng anh
vè rằng: gió hỡi bay nhanh
cho voan lụa ấy thành dây tơ hồng

Gió xua sóng gợn trên sông
Lục bình tim tím theo dòng nước trôi
Gió sang bên ấy xa xôi
ước gì như gió ... chạm môi một lần
Nếu như đây, đó ... thật gần
thì đâu nhờ gió giúp phần làm chi
Nụ hôn gởi gió mang đi
Trao cho bên đó tình si bên này

Ngồi nhìn gió cuốn mây bay
mà mơ khăn lụa vào tay một ngày
Ví dầu, ru giấc mơ say
trong mơ có lụa thắm bay rợp đường
Gió ơi nhớ trộm mùi hương
cho anh giữ lấy thêm thương ai nhiều
Chiều chiều nghe tiếng sáo diều
Mùi hương gió thoảng ôi nhiều nhớ mong

Gió ơi, gió có biết không
Anh tha thiết đợi tơ hồng xe duyên
Lụa đào đẹp dáng thuyền quyên
Lộng xanh, hài tía, đôi khuyên, đôi vòng
Kiệu vàng, ngựa trắng song song
Quan viên hai họ vui lòng kết giao

Gió đưa cành lá lao xao
Hỏi người bên ấy khi nào theo anh ?

TÌNH YÊU NAM NỮ - VỢ CHỒNG

Đa tình thì vướng nợ tình
Trách người đã vậy, trách mình sao đây !

Đã cam quấn quít má đào
Những mong chim nhạn mai trao chỉ hồng.

Người iu ta để trên cơi
Nắp vàng đậy lại để nơi giường thờ
Đêm qua ba bốn lần mơ
Chiêm bao thấy bậu, dậy rờ chiếu không.

Bây giờ rồng mới gặp mây
Sao rồng chẳng thở với mây vài lời.

Cười nụ hay là cười tình
Cười trăng cười gió hay mình cười ta ?
Cười nụ hay là cười hoa,
Cười trăng cười gió hay ta cười mình ?

Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá, cá lặn, trông sao, sao mờ.
Buồng trông con nhện giăng tơ
Nhện ơi, nhện hỡi, nhện chờ mối ai ?
Buồn trông chênh chếch sao Mai.
Sao ơi, sao hỡi, nhớ ai sao mờ ?

Tiếp!

Tình anh như nước dâng cao
Tình em như dải lụa đào tẩm hương.

Cô kia đi đường này với ta
Trồng đậu, đậu tốt, trồng cà, cà sai
Cô kia đi đường ấy với ai,
Trồng bông, bông héo, trồng khoai, khoai hà !

Củi than nhem nhuốc với tình
Ghi lời vàng đá, xin mình chớ quên.

Đôi ta bắt gặp nhau đây,
Như con bò gầy gặp bãi cỏ hoang...

Đôi ta như tượng mới tô,
Như chuông mới đúc, như chuồng mới xây.

Đôi ta như lửa mới nhen
Như trăng mới mọc, như đèn mới khêu.

Vì tình anh phải đi đêm
Vấp năm bảy cái, đất vẫn êm như giường.



Tiếp!

còn son, em cũng còn son
Ước gì ta được làm con một nhà.

Ước gì sông rộng một gang
Bắc cầu dải yếm, để chàng sang chơi.

Con dao vàng rọc là trầu vàng
Mắt anh anh liếc, mắt nàng nàng đưa.

Trăm năm ai chớ bỏ ai,
Chỉ thêu nên gấm, sắt mài nên kim.

Yêu nhau xé lụa may quần,
Ghét nhau kể nợ kể nần nhau ra.

Gió đưa gió mát sau lưng
Bụng sao bụng nhớ người dưng thế này !

Gió đưa cột phướn hao dầu
Thương em để dạ, chớ sầu mà hư

Nhớ ai con mắt lim dim
Chân đi thất thểu như chim tha mồi.

Nhớ ai hết đứng lại ngồi,
Ngày đêm tơ tưởng một người tình nhân.


Tiếp

Ước gì anh hóa ra hoa
Để em nâng lấy rồi mà cài khăn
Ước gì anh hóa ra chăn,
Để cho em đắp, em lăn, em nằm.
Ước gì anh hóa ra gương
Để cho em cứ ngày thường em soi
Ước gì anh hóa ra cơi,
Để cho em đựng cau tươi, trầu vàng.

Ước gì anh hóa ra dưa
Để em đem tắm nước mưa chậu đồng
Ước gì em hóa ra dơi
Bay đi bay lại đến nơi anh nằm.

Bốn mùa xuân hạ thu đông
Thiếp ngồi dệt vải những trông bóng chàng
Dừa xanh trên bến Tam Quan
Dừa bao nhiêu trái trông chàng bấy nhiêu.

Vì sông nên phải lụy đò
Vì chiều tối phải lụy cô bán hàng
Vì tình nên phải đa mang
Vì duyên thiếp biết quê chàng ở đây.

Yêu nhau vạn sự chẳng nề
Một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng.


Tiếp!

Yêu nhau tâm trí hao mòn
Yêu nhau đến thác vẫn còn yêu nhau.

Yêu nhau yêu cả đường đi
Ghét nhau ghét cả tôn ti họ hàng

Nước sông Tô vừa trong vừa mát
Em ghé thuyền vào đỗ sát thuyền anh.
Dừng chèo muốn ngỏ tâm tình
Sông bao nhiêu nước, thương mình bấy nhiêu.

Đôi ta như rắn liu điu
Nước chảy mặc nước, ta dìu lấy nhau.

Ước sao ăn ở một nhà
Ra vào đụng chạm kẻo mà nhớ thương.

Nhớ chàng như vợ nhớ chồng
Như chim nhớ tổ, như rồng nhớ mây
Mấy khi rồng gặp mây đây,
Để rồng than thở với mây vài lời
Nữa mai rồng ngược mây xuôi
Biết bao giờ lại nói lời rồng mây !

Rượu nằm trong nhạo chờ men
Anh nằm phòng vắng chờ em một mình.

Yêu nhau quá đỗi nên mê,
Tỉnh ra mới biết kẻ chê người cười.

Yêu nhau chẳng quản đường xa,
Đá vàng cũng quyết, phong ba cũng liều.